2015 edizioa

Burdina

Burdina da metal guztien artean ugariena. Itsasoak bustitzen duen Kantauriko itsasbazterrean, mendi malkartsu eta handi bat dago, materia honetaz egina oso-osorik”. Plinio Zaharra. Historia Naturala. XXXIV. liburua, XV. kapitulua, XLVII. paragrafoa. Burdinak lotura hautsezina du Bizkaiko historiarekin, eta lur honetako gizon-emakumeak izan garen, orain garen eta izango garen horrekin. Gure aberastasunaren eta garapenaren subjektua eta objektua izan da, eta, denboraren poderioz, kultura-ondare material eta immaterial aberats bilakatu da, “burdinaren kultura” deitu izan denaren adierazgarri. Zalantzarik gabe, burdina ustiatu den aldi berean garatu da Bizkaia, burdina ugari egon baita gure lurrean, nahasgabe sekula ageri ez bada ere. Lehengaia beste elementu batzuekin batera agertzen da, oxidoak, silikatoak, sulfuroak edo karbonatoak eratuz. Mineral horiei hainbat izan eman dizkiegu: zaina, siderita, limonita, hematitea…

Bizkaiak burdina zuenez, beste herrialde eta kultura batzuekin jarri zen harremanetan. Gure lurrera Historiaurretik iritsi izan dira prospekziogileak, lehengai preziatu honen bila, harekin ezpatak, gezi-puntak, aizkorak, eraztunak… egiteko. Denboraren poderioz, burdinaren erauzketa eta eraldaketa finantza, teknologia eta portuetako jarduerekin lotu zen. Mineral honen atzetik urrutitik iritsi ziren horiek beren ohiturak ekarri zituzten, geureganatu ditugun usadioak: kantuak, egikerak, ordutegiak, aisialdiko jarduerak. Bizkaitarrek hain maitatua dugun futbola “burdin sukarrak” jota Bizkaira iritsi ziren ingelesek ekarri zuten. Era guztietako objektuak egin dira burdina landuz: gerrarako armak; lurra lantzeko eta eguneroko lanetarako lanabesak eta tresnak industria modernorako makinak; kapera, leiho eta balkoietako sareak; eraikinak, herriak eta hiriak edertzeko eskulturak; itsasoak zeharkatzeko ontziak; distantziak laburtzeko eta salgaiak eta bidaiariak eramateko trenak…

Era berean, burdina erauzteko eta eraldatzeko jarduerek gure paisaia eratu dute: mendiak alderik alde zulatu eta galeriak hondeatu dira, garai batean burdinolek zedarritzen zituzten Bizkaiko ibaiak, eta mendiak txondorrez beterik zeuden, metalurgiarako behar zen egur-ikatza egiteko. Bizkaiko udalerri askok goitik behera aldatu zuten itxura, fabrikak eta fabriketan lan egitera etorritako lagunak barnean hartzeko. Forjatu, urtu, xaflatu, jo… ekintza horien ondorioz, gure lurrari atxikitako jakintzak eta lanbideak sortu dira: errementariak eta ferratzaileak, olagizonak, metalaren beharginak, langileak, eskulangileak eta artistak. Aldaketa teknologikoak ere izan dira, mineralari ahalik eta errentagarritasun gehien ateratzeko asmoz eginak: haizeolak, burdinola handiak eta txikiak, labe garaiak, iltzeteriak, siderurgiak, altzairutegiak… Burdinbideak, burdin lanbideak, burdinazko paisaiak, burdinkiak… Denak ageriko dira jardunaldi hauetan. Giza garapena eta garapen teknologikoa, aurrerapen zientifikoak, modelatua, artea, asmamena, iraunkortasuna…

Azken batean, burdina gizakiaren beharretara egokitzean, oso ondare aberatsa sortu da, eta 2015eko Ondareari buruzko Europako Jardunaldietan zehatz islatu nahi dugu. Baterako helburua bilatuz eta taldeka lan eginez, obra korala sortuko dugu burdinaren omenez. Jarduerak, ekintzak, hitzaldiak, solasak, mintzaldiak, bisitak… eginez, gorazarre egingo diogu gure lurraldearen garapenean lagundu eta garena izatea eragin zuen mineral honi.

Gustoko duzu? Partekatu

Ikusi edizio gehiago

2023 edizioa
Ondarea bizirik
UNESCO Ondare Immateriala horrela definitzen du: “Komunitateek, taldeek eta, kasu batzuetan, gizabanakoek beren ondare kulturalaren osagai ...
2022 edizioa
Ondare iraunkorra
Aurtengo gaiak jardueren antolatzaileei gonbit egiten die aztertzeko zein urrats eman daitekeen gure kultur ondare joria eta askotarikoa.
2021 edizioa
Ondare irisgarri eta inklusiboa
Kultura-ondarea komunitate bat osatzen duten pertsonen isla da; haien balioen, sinesmenen, ezagupenen eta tradizioen autoadierazpena.
2020 edizioa
Ondarea eta Hezkuntza
Askotariko loturak dituen binomio bat. Kultura-ondarea iraganetik jasotako ondasun-multzo zabal eta dibertso batek osatzen du.
2019 edizioa
Ondarea plazara!
Oro har, kultura-ondarea ez da izaten pertsona bakar baten obra. Adierazpen kolektiboak izaten dira gure identifik...
2018 edizioa
Ondarea, emakumeen emaria
Ba al dago aukerarik gure ondarea generoaren ikuspegitik interpretatzeko? Agente kulturalei egiten diegun galdera da, baina baita gizarteari ere.
2017 edizioa
Pasaia bizia
Paisaia: lurraldearen edozein zati, biztanleriak hautematen duen moduan, zeinaren izaera natur edota giza faktoreen ekintzaren eta elkarreraginaren emaitza baita.
2016 edizioa
Etxetik kanpo
Etxetik kanpo: migrazioak eta kultura-ondarea. Gizakiaren grinetako bat izan da beti etxea edo sorlekua atzean uztea...
2014 edizioa
Etxez etxe
Urtero bezala, aurten ere Ondarearen Europako Jardunaldiek gai bat izango dute hizpide. Izan ere, gai hori ardatz nagusi harturik antolatuko dira udalerriek, museoek, elkarteek, enpresek edo partikularrek eskainiko dituzten 150 jarduera inguru. Eta aurtengo gaia etxea izango da. Gure etxeak oso sakon ezagutuko ditugu.
2013 edizioa
Atzokoa biharko
Esku-hartze hauen oinarrizko helburua gure ondarea iraunaraztea izan da. Batzuetan, eraikin askorekin gertatu den bezala, erabilera berria emanez. Besteetan, tenplu eta bertako erretaulekin bezala, jatorrizko irudia berreskuratuz eta ahal izan den neurrian berriro hondatzea ekidinez. Inoiz, materiagabea den ondarearen kasuan batez ere (dantzak, ohiturak, hizkuntza...), mota honetako ekimenak egon ezean betirako desagertuko ziren elementuak ezagutzera emanez.
2012 edizioa
Urria kultura garaia da
Oraingoan historiaren garai labur baina aldi berean benetan bikaina aukeratu dugu: Erdi Aroaren bukaera. 50 bat urteko aldia -1475 eta 1525 bitartekoa, borobilduz-, non Bizkaia bandoen arteko borroken indarkeriaren ondorioz lotua izatetik, penintsulako lurralde baketsuenenetako eta oparoenetako bat izatera igaro zen.
2011 edizioa
Argiak eta aurrerapena
”Ilustratu” hitzak, besteak beste, hau esan gura du: “adimenari argia ematea, irakastea, zibilizatzea”.Hori izango da, hain zuzen ere, Ondareari buruzko Europako 2011ko Jardunaldien oinarria: herrikideen adimenari argia ematen, irakasten eta zibilizatzen saiatu ziren zenbait bizkaitarren ahalegina erakustea. Euren historiak kontatzea. Euren lorpenak ezagutzea.
2010 edizioa
Sartu zure historioan
Ondarea sortu zuten pertsonengandik bereizten gaituen distantziak batzutan galarazi egiten digu maizetan ondare horren funts-funtsezko atal batez ohartzea: zergatik?. Zergatik dira ezberdinak erretaula barroko hori eta erretaula errenazentista hura? Zergatik dira gizonezkoak dan tzari bakarrak dantza honetan, beste horretan emakumezkoek ere parte hartzen badute?...
2009 edizioa
Bizkaia bideetan zehar
Antzinatik, bideak gure Lurralde Historikoaren benetako arteriak izan dira, eta lurraldea egituratu izan dute hainbat mailatan.
2008 edizioa
Baserriko bizimoduaren eta ofizio tradizionalaren ondarea
“Baserriko bizimoduaren eta ofizio tradizionalen ondarea” barruan daude, nekazal jarduerarekin zerikusian dauden elementuak, gero abeltzaintzatik pasatuz, gure ibaien uraren indarrarekin jarraituz eta kostaldea eta beronen itsas-dinamikara iristeraino.
2007 edizioa
Jaurerriko zalatariak: harresiak, dorreak eta gotorlekuak.
Ondarea baloratzea politiken eta kultur egitarauen helburu nagusienetako bihurtu da...
2006 edizioa
Burdinaren paisaiak
Aurreko urteetan bezala, Bizkaian bada jendearen arreta bereganatu nahi duen gai jakin bat, gure ondarearen alderdi nabarmen bat ukitu nahi duena. Burdinaren paisaiak leloa ardatz hartuta, zenbait jarduera antolatu dituzte gure lurraldearen historian sakon errotuta dagoen alderdi bat gogora ekartzeko asmoz, alegia: burdin minerala. Eta gogorazte ariketa hori hainbat ikuspegitik egin nahi dute: meatzaritza, paisaia, eraiki zuten ondarea...
2005 edizioa
Ibilbidea Bizkaiko hiribilduetan zehar
Ondarearen Europako Jardunaldien edizio hau Bizkaiko hiribilduei eskaintzeak denboran zeharreko ondarearen eta hiri-jardueren zeharkako irakurketa ahalbidetzen du. Programatutako hainbat jardueraren bidez, gure kultura-ondarearen hainbat alderdi ezagutzera hurbildu eta gonbidatu nahi da publikoa.
2004 edizioa
Bizkaiko burges etxebizitza
Hautatutako gaia Bizkaikoa burges etxebizitza da. Eraikin horiek garapen ekonomikoaren eta gure lurraldeak 1850 eta 1936 bitartean bizi izan zituen eraldaketa sozialen adierazgarri dira. Oraingo honetan, hasiera batean gutxiengo batek gozatzeko eraiki zituen familia bakarreko etxebizitza batzuen ateak irekitzen dira, baina gaur egun, birgaitu ondoren, horietako asko erabilera berrietara egokitu dira, eta agerian uzten dute horiek kontserbatzeko eta balioesteko interesa dutela. kita dauden egunak dira...
2003 edizioa
Abadiak, komentuak eta monasterioak
“Abadiak, Komentuak eta Monasterioak” lemaren pean, kanpainak askotariko ondarea nahi du erakutsi, gure historian erabat sartua, artezko adierazpen ugarikoa baina gehienentzat erabat ezezaguna.
2002 edizioa
Berreskuratutako ondarea: egurra eta harria
Aurtengo goiburuak, "Berreskuratutako Ondarea", hainbat erabileratarako berreskuratu diren zaharberritze-lanak, duela gutxikoak edo egiten ari direnak, arkeologia-aztarnategiak, monumentuak eta abar ezagutaraztea du helburu, kultura-ondarean egiten diren esku-hartzeak ulergarriagoak izan daitezen.
2001 edizioa
Ondare Industriala
Deialdi honetan partaide guztiei gai bera proposatu zaie: industria ondarea.Proposamen honen arabera, Foru Aldundiak eta Bilboko Udalak hasieran zuten eskaintza indartu dute, zenbait eraikin industrialekin. Eraikin horietako batzuek oraindik badihardute, eta bisitatzeak merezi du, euren berezitasunarengatik, ondo kontserbatuta daudelako eta kultura aldetik interesgarri direlako.